- 175
موبايل برای نوزادان آری يا خير ؟
برخی متخصصان و کارشناسان حوزه روانشناسی بر این باورند که استفاده از موبایل، تبلت و حتی تلویزیون در سنین زیر 2 سال برای رشد مغز کودک نه تنها مثبت نیست بلکه منفی بوده و بسیار ضرر دارد.
امروزه مشاهده می‌شود بسیاری از خانواده‌ها بدون توجه به ضررهای وسایل الکترونیک، کودکان و به ویژه نوزادان خود را ساعت‌ها در معرض این وسایل قرار داده و حتی آنها را نوعی وسیله سرگرمی برای کودک تلقی می‌کنند.
برخی خانواده‌ها بدون آگاهی از ضررهای این وسایل روی رشد مغز کودک خود، برای داشتن چند لحظه آرامش و دوری از داد و فریاد کودک، این وسایل را به راحتی در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند بدون اینکه به ضررهای آن واقف باشند، استفاده از وسایل الکترونیک در سنین پایین و به ویژه نوزادان ضمن داشتن مزیت‌های نسبی، دارای مشکلات و ضررهای خاص خود است که در برخی از موارد از سوی متخصصان و پزشکان نهی شده‌اند.
از جمله مواردی که به ویژه در نوزادی می‌تواند خیلی مضر باشد بازی‌هایی است که از طریق موبایل و تبلت و محرک‌های دیداری در اختیار نوزاد قرار داده می‌شود، چون در بدو تولد، نوزاد از نظر دیداری رشد می‌کند و اول رشد دیداری رخ می‌دهد بنابراین هر گونه محرک دیداری می‌تواند پایه رشد بعدی نوزاد باشد.
صورت مادر؛ بهترین محرک دیداری
بهترین محرک‌های دیداری برای این سن، صورت مادر است. که می‌تواند از طریق هیجاناتی که به کودک نشان می‌دهد پایه رشد بعدی مغز نوزاد به خصوص در بدو تولد باشد. ماه‌های اول تولد باید دقت داشته باشیم. که محرک‌های دیداری خاصی که شبیه صورت مادر هستند. و اسباب‌بازی‌هایی که شبیه انسان باشد در معرض دید نوزاد قرار گیرد.
متخصص روانشناس در پاسخ به این سوال که چرا می‌گوییم وسایل الکترونیکی خوب نیستند، گفت: به خاطر اینکه پردازش اطلاعات چنین بازی‌هایی در این سنین مستلزم آن است که نوزاد در مرحله‌ای از رشد باشد تا بتواند اطلاعات وارده را پردازش کند وگرنه دچار یک نوع فشار شناختی می‌شود که به آن «لود شناختی» می‌گویند به این معنا که اطلاعات بیش از حد ظرفیت نوزاد وارد سیستم پردازش اطلاعاتش می‌شود و در نهایت به او فشار روانی وارد می‌آورد.
نداشتن توانایی پردازش سریع اطلاعات
بچه نمی‌تواند با آن سرعتی که بازی‌های الکترونیکی پیش می‌روند اطلاعات را پردازش کند. و همین باعث خستگی ذهنی او می‌شود. از آنجا که ابعاد مختلف یک انسان از جمله روح، روان، شناخت، مهارت‌های هیجانی و اجتماعی انسان با هم در ارتباط هستند، این خستگی و سرعت بالای ورود اطلاعات به صورت یک شبکه، می‌تواند همه کارکردهای یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
به عنوان مثال وقتی بزرگسالان از نظر ذهنی خسته می‌شوند. و بار شناختی زیادی بر اثر یک فعالیت ذهنی ایجاد می‌شود. از نظر روحی و روانی هم متاثر شده، سطح تحمل‌شان پایین آمده و با کوچکترین محرکی، مدیریت هیجانات آنها کاهش پیدا می‌کند.
بازی‌های الکترونیک موجب تقویت ذهن در سنین نوزادی نمی‌شود
نوزاد نیازی ندارد که با تبلت بازی کند. چون در مرحله‌ای از رشد مغز قرار دارد که قسمت مربوط به حس و حرکت رشد می‌کند. به همین خاطر بازی‌های حسی و حرکتی اولویت دارند. بازی‌های رایانه ای که در موبایل و تبلت وجود دارد برای این سنین طراحی نمی‌شود. اما خانواده آنها را در اختیار کودک قرار می‌دهد.
باید پس از شکل‌گیری مهارت‌های حسی، حرکتی و گفتاری به سراغ بازی‌هایی برویم. که می‌توانند توجه و تمرکز حافظه را افزایش دهند. یادآورشد: استفاده از بازی‌های یارانه‌ای و اپلیکیشن‌ها برای تقویت ذهن کودکان مورد قبول است. اما نه در سنین نوزادی، زیرا کودک در این سنین به دنیایی وارد شده که به اندازه کافی محرک واقعی برای شناخت وجود دارد. و نیاز نیست که ما بخواهیم به فضای مجازی برویم و محرک‌های مجازی به ذهن یک نوزاد وارد کنیم.
سال‌های نخست زندگی؛ مهم‌ترین دوران ارتباط نورونی مغز
«مهدی دوایی» دکترای علوم تربیتی نیز در خصوص استفاده و به‌کارگیری موبایل برای سرگرم کردن کودک و به ویژه نوزادان گفت: ارتباط نورونی مغز در سال‌های اول بسیار مهم است. و هر چه نورون‌های بیشتری با هم ارتباط پیدا کنند، ذهن و مغز بیشتر بارور می‌شود. و یادگیری در سال‌های بعد بهتر اتفاق می‌افتد. این ارتباط به ویژه در سال‌های اول و دوم تا 6 سال اول زندگی مهم است.
وی با اشاره به ویژگی انعطاف پذیری مغز توضیح داد: یک لیوان به اندازه ظرفیت و حجم خود، آب می گیرد. اما اگر لیوان بلوری از جنس بادکنک باشد ظرف و مظروف بزرگ‌تر می شود. مغز هم همینگونه است. اگر ارتباط نورون‌ها هر چه بیشتر شود در اصل ظرفی می‌شود قابل انعطاف و هرچه ارتباط نورون‌ها کمتر شود ظرف غیرقابل انعطاف شده و یادگیری بعدی محدودتر می‌شود. و آنچه که باعث غیرانعطاف شدن یا انعطاف‌پذیری ظرف می‌شود همانا تجربه است.
استفاده از موبایل در نوزادی مساوی با حرص نورون‌های مغز
یادگیری در اصل یعنی ارتباط نورونی جدید، وقتی نورون‌ها به هم وصل می‌شوند یادگیری اتفاق می‌افتد. ارتباط نورونی بر اساس تجربه شکل می‌گیرد. زمانی که کودک با یک موبایل سرگرم می‌شود. نه تنها ارتباط نورونی جدید ایجاد نمی شود بلکه حرص ایجاد می‌شود. و وقتی تجربه‌ها محدود شود به طور طبیعی یادگیری هم کاهش پیدا می‌کند.
مريم محسنيان
كارشناس علوم تربيتی
موبايل برای نوزادان آری يا خير
مجله سلامت
پیج اینستاگرام سلامت مادران
