- 174
بند ناف دور گردن جنین از افسانه تا واقعیت
بند ناف محل اتصال اصلی جنین به مادر است، دو سرخرگ و یک سیاهرگ دارد و طول متوسط آن حدود 55 سانتی متر است. جنین داخل رحم مادر، هنوز توانایی استفاده از ریه ها را تا زمان تولد نخواهد داشت و بند ناف عامل انتقال خون، اکسیژن و مواد عذایی از مادر به جنین است و حدود هفته 6 بارداری تشکیل می شود.
بند ناف دارای سه لایه است:
Tunica externa
لایه سخت الاستیکی بیرونی که جهت محافظت بند ناف از صدمات احتمالی است.
Tunica media
لایه میانی که دارای عروق خونی وسیعی است که جریان خون و فشار خون را تنظیم می کند.
Tunica interna
بخش مرکزی بند ناف که شامل یک سری دریچه هایی است که کمک می کند خون اکسیژن دار به جنین رسیده و خون بدون اکسیژن از بدن جنین دفغ شود.
ژله وارتون
در اطراف رگهای خونی بند ناف، ماده شیری رنگی به نام ژله وارتون وجود دارد. که وظیفه محافظت از آن را به عهده دارد. پس از تولد، بند ناف در معرض جریان هوا قرار گرفته، ژله وارتون به سرعت خشک و جمع شده و به توقف جریان خون و خونریزی کمک می کند.
گاهی به دلیل افزایش حجم این ژل، در اطراف بند ناف، گره کاذب ایجاد می شود که خطرناک نیست. و برای جنین مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
اما گاهی بنا به دلائلی که در ادامه عنوان خواهد شد، گره حقیقی ایجاد می گردد. که تاز مانی که این گره شل بوده و گردش خون جنین دچار اختلال نشود، مشکل ساز نخواهد بود. بیشتر گره ها مشکلی ایجاد نمی کنند. زیرا جریان خون و تغذیه کامل جنین به خوبی صورت می گیرد. از هر 100 بارداری، یک مورد گره خوردگی پیش می آید.
جنین در داخل رحم مادر، مدام در حال حرکت است و طبیعی است که گره ایجاد شود. بسیاری از گره ها در زمانی که جنین کوچک است ایجاد می شود. اما عواملی که سبب می شود شانس تشکیل گره افزایش یابد شامل:
دو قلویی هایی که دارای کیسه آمنیوتیک مشترک هستند به دلیل وجود دو بند ناف احتمال گره خوردن وجود دارد.
طویل بودن بند ناف
کوچک بودن جنین نسبت به سن بارداری
زیاد بودن مایع آمنیوتیک و حرکات زیاد جنین، ممکن است منجر به ایجاد گره شود.
گره ها
بیشتر گره ها در سونو مشخص نمی شوند. زیرا بند ناف طویل بوده و همان طور که جنین رشد می کند توسط بدن جنین پوشیده شده و کمتر در زمان سونو همه قسمت های بند ناف قابل دیدن خواهد بود. اما بررسی وضعیت قلب جنین و فعالیت های او از طریق سونو داپلر و بیوفیزیکال انجام می شود. کاهش فعالیت جنین پس از هفته 37 بارداری ممکن است با گره خوردن بند ناف و کاهش میزان گردش جریان خون جنین همراه باشد. که با روش های ذکر شده در بالا به تشخیص کمک خواهد کرد.
درمان گره حقیقی در بند ناف وجود ندارد. اما مراقبت از رشد جنین با انجام سونو های سریال با نظر پزشک یا ماما و توجه به حرکات جنین می تواند موثر باشد. گاهی نیاز به انجام سزارین ضرورت پیدا می کند.
پیچیدن بند ناف دور گردن جنین: nuchal cord
در زمان مراجعه مادر جهت سونو سه ماهه اول (NT) احتمال وجود بند ناف دور گردن جنین جدود 20 % است. و هیچ مشکلی ایجاد نکرده، حتی نیازی نیست که به مادر اعلام شود. زیرا با حرکات جنین داخل مایع آمنیوتیک، این گره به راحتی باز خواهد شد. احتمال پیچیدن بندناف دور گردن جنین در هفته های 12 تا 24 بارداری، حدود 6 درصد و احتمال بروز آن دراواخر بارداری حدود 29درصد می باشد. پیچیدن بند ناف دور گردن جنین می تواند شل یا سفت باشد، به همین دلیل به دو نوع A و B تقسیم می شود:
Type A nuchal cord – بند ناف حرکت آزادانه دارد.
nuchal cord Type B – بند ناف محکم بسته شده و به راحتی باز نمی شود. (کمتر رخ می دهد و حدود 2 تا 8 درصد است)
دلایل پیچیدن بند ناف دور گردن جنین:
این اتفاق یک رخداد معمولی بوده و عوامل زیر در بروزآن موثر است:
افزایش طول غیر طبیعی بندناف
افزایش مایع آمنیوتیک
حرکات جنین
عوارض پیچیدن بند ناف دور گردن جنین:
بروز گره بند ناف
تاخیر رشد جنین
کاهش میزان مایع آمنیوتیک
کاهش حرکات جنین
آنمی (کم خونی)
کاهش رشد جنین (IUGR)
تحقیقات نشان داده که طولانی ماندن جنین در رحم، احتمال تولد با بند ناف دور گردن جنین را افزایش می دهد. سن و نژاد مادر ربطی به بروز این اتفاق ندارد.
گاهی در موارد نادر، سفت بسته شدن بند ناف دور گردن جنین منجر به بروز سندرومی به نام Tcan = tight cord around neck syndrome می شود. علائم آن به شکل نقاط خون مردگی (petechia) روی گردن، صورت، چشم ها و بنفش رنگ شدن پوست صورت می گردد.
تشخیص پیچیدن بند ناف دور گردن جنین با انجام سونو، وجود ضربان غیر طبیعی قلب جنین و اختلات تنفسی در سونو بیوفیزیکال و داپلر قابل تشخیص است.
اقدامات پیشگیرانه دراین اتفاق وجود ندارد. فقط در صورت بروز عوارض میتوان زایمان پیش از موعد انجام داد. پیچیدن بند ناف دور گردن جنین منعی برای زایمان طبیعی ندارد اما مانیتور مداوم جنین حین لیبر الزامی است.
خرافات پیچیدن بند ناف:
وضعیت خوابیدن مادر: خواب خوب در دوران بارداری سبب آرامش جسم و روح مادر و به دنبال آن آرامش جنین می شود. چگونگی مدل خوابیدن مادر ربطی به پیچیدن بند ناف دور گردن جنین ندارد. در زمانی قرار است از یک پهلو به پهلوی دیگر تغییر وضعیت دهید نیازی نیست که بلند شوید، بنشینید. و سپس به پهلوی دیگر بچرخید، این کار فقط خواب شما را مختل کرده و سبب بد خوابی وناآرامی خواهد شد.
ضمنا به راحتی می توانید طاقباز هم بخوابید، فقط در سه ماهه سوم که جنین سنگین تر شده، توصیه می شود که طولانی مدت طاقباز نخوابید. زیرا فشار روی عروق پشت مادر (ورید اجوف تحتانی) سبب کاهش خونرسانی می گردد.
حرکت دستان مادر به سمت بالا، مثلا برداشتن وسیله ای از داخل کابینت، روی چرخش بند ناف دور گردن جنین هیچ تاثیری ندارد.
پس زندگی روزانه خود را به شکل کاملا طبعیی و بدون نگرانی ادامه دهید. خواب خوب داشته باشید و با استفاده از کلاسهای آموزش دوران بارداری برای خود و همسرتان یک بارداری همراه با عشق و آ گاهی را تجربه کنید و لذت ببرید.
نکته پایانی:
آموزش حق مسلم هر فرد است، به خصوص وقتی وارد دوره جدید ی از زندگی می شود. بارداری، زایمان و مراقبت از کودک هم نیازمند دانش و مهارت است.
شرکت در کلاسهای بارداری نقش مهمی در ارائه آموزش درست دارد. البته فراموش نکنیم که دانش و مهارت به دست آمده از این طریق ،ترس هایی که مبتنی بر وافعیت نیست، مثل پیچیدن بند ناف با مثلا: این دنده یا آن دنده چرخیدن در خواب را کاهش می دهد و کاهش این ترس های غیر معقول، ثبات احساسی مادر را پرورش داده و این ثبات نقش مهمی در دلبستگی ایمن مادر و کودک و هوش معنوی کودک در آینده دارد.
منابع:
بند ناف دور گردن جنین از افسانه تا واقعیت
مجله سلامت
پیج اینستاگرام سلامت مادران
