با پیشرفت علم هر روزه روش های نوینی جهت کنترل درد زایمان طبیعی به مادران ارائه میشود که از این روش های دارویی میتوان به بیحسی نخاعی که به دوشکل اپیدورال و اسپاینال ارائه میشود، اشاره کرد.
اگرچه هرکدام از این روش ها نیز ممکن است به گونه های متفاوتی ارائه داده شوند و پروتکل های خاص خود را دارند اما ویژگی اصلی آنها در طول مدت اثر دارو بیحسی و نیز عمق سوزن میباشد.
در ستون فقرات چندین فضا وجود دارد، طناب نخاعی در فضایی بنام ساب اراکنوئید قرار دارد و اطراف آن را مایع مغزی-نخاعی پوشانده است. در سمت قدامی این فضا مهره های کمری قرار دارند و در سمت خلفی آن پرده ای بنام دورا وجود دارد که جداکننده این فضا از فضای دیگری بنام فضای اپیدورال است. در اصل در این فضا خلا وجود دارد.
در روش اپیدورال سوزن از پرده دورا عبور نکرده و ماده بیحسی در فضای اپیدورال تزریق میشود اما در روش اسپاینال پرده دورا سوراخ شده و ماده بیحسی در مایع مغزی-نخاعی ترشح میشود.
بیحسی اپیدورال از طریق دو روش تزریق یکدفعه ای که طی آن با ورود سوزن مقداری دوز تعیین شده از دارو بیحسی یکبار به بدن مادر تزریق میشود و روش همراه با پمپ که اختیار زمان تزریق دارو با مادر است انجام میشود. ابعاد سوزن بیحسی براساس روش انتخاب اپیدورال متفاوت است و از سایز 16 الی 22 میتواند متغیر باشد، طول این سوزن ها بین 9-11 سانتی متر و قطرآنها به صورت میانگین 1.27 میلی متر میباشد و در واقع مادر اصلا دردی در حین ورود سوزن حس نمیکند.
اما در روش اسپاینال بعلت سوراخ شدن دورا امکان تعبیه کاتتر و پمپ وجود ندارد.
نکته بعدی مدت زمان اثر دارو میباشد، در روش اسپاینال مدت زمان بیحسی حدودا 3-4 ساعت میباشد و پس از آن شما کم کم شروع به حس کردن درد میکنید اما در روش اپیدورال (بدون کاتتر) این مدت بیشتر است و میانگین حدود 7 ساعت طول مدت اثر دارد.
پاسخ این سوال خیر میباشد زیرا امروزه از روشی بنام Walking epidural استفاده میشود که در طی آن مادر میتواند راه برود و ورزشهای مخصوص بعد از بیحسی را انجام دهد اما باید توجه داشته باشید که پس از انجام بیحسی در طول این ورزش پایش مداوم یا نیمه مداوم قلب جنین ضرورت دارد.
هرچند گزارش ها از عارضه دار شدن مادر و جنین پس از انجام بیحسی اندک است اما از عوازض شایع میتوان به افت گذرای ضربان قلب جنین و افت فشار خون مادر اشاره کرد، از عوارض دیگر نیز آپنه تنفسی و سرگیجه نیز برای مادر میتوان نام برد.
برخی مادران هم از سردرد و خارش پس از تزریق دارو شکایت دارند که سردرد در روش اسپاینال بعلت سوراخ شدن دورا امکانپذیر هست که با مسکن های کافئین دار مانند نوافن قابل کنترل است.
و در صورت خارش که بدنبال حساست به دارو شکل میگرد تزریق دارو های ضد حساسیت و ضد التهاب میتواند کمک کننده باشد.
بعنوان جمع بندی همیشه بخاطر داشته باشد که انجام بیحسی پس از مشاوره با متخصص بیهوشی و زیر نظر متخصص زنان و زایمان انجام میشود و در صورت بروز هرنوع عارضه ای، کادر درمان به سرعت در جهت بهبودی آن عمل خواهند کرد.
داده ها نشان میدهد میتوتد طول مدت لیبر را 1-2 ساعت افزایش دهد.
شما درد را حس نمیکنید اما فشار را حس میکنید و مدیریت درست و انتخاب به موقع روش بیحسی میتوانید طوری برنامه ریزی کنید که در انتهای زمان لیبر فعال و هنگام خروج دلبندتان تاثیر دارو به حداقل رسیده باشد و یا کامل از بین رفته باشد.
بعلت زمان اثر بیشتر اپیدورال و عمدم آسیب به دورا این روش برای زایمان طبیعی رایج تر میباشد.
باتوجه به اینکه درک درد در مادران مختلف، متفاوت است. همیشه قبل از تصمیم جهت استفاده از بیحسی های نخاعی با ماما یا پزشک خود مشورت کرده و از روش های غیر دارویی هم آگاه شوید.
کلاس های آمادگی برای زایمان مکانی مناسب برای ارتقا آگاهی شما برای داشتن زایمان خوشایند با حداقل استفاده از روش های دارویی است.
صبا محسنیان – ماما و سکستراپیست
اپیدورال و اسپاینال در زایمان طبیعی
کارگاه های مرکز سلامت مادران:
حکا داینامیک (حرکات کششی اصلاحی برای آمادگی زایمان طبیعی)
مقاله های مرتبط:
روشهای مختلف جهت آمادگی ذهنی در بارداری و زایمان
جدول زمانبندی ماهیانه کارگاه های مرکز سلامت مادران
مجله سلامت
پیج اینستاگرام سلامت مادران
